Şimdi Okuyorum
Tarihi Algıyı Yeniden Şekillendiren Ural’daki Erken Sanat Eseri: Shigir İdolü

Tarihi Algıyı Yeniden Şekillendiren Ural’daki Erken Sanat Eseri: Shigir İdolü

Shigir İdolü, 24 Ocak 1894’te, Yekaterinburg’un Orta Ural Dağları yakınlarındaki Turba bataklığında, altın arayan madenciler tarafından bulunmuş ahşap bir heykel.

Sverdlovsk bölgesinde, 19. yüzyılın sonlarına doğru ele geçirilen bu oymalı ahşap nesne, dünyanın her yerinden gelen anıtsal antropomorfik heykellerin en eski ve en bilinen örneklerinden biri. Üzerindeki ifadeler ve oymalar ise tarihe ışık tutan cinsten.

Geçtiğimiz günlerde ‘sputniknews.com’ tarafından yapılan bir habere göre Shigir hakkında yeni bir bilgi daha ortaya çıktı.

Rus ve Alman arkeologlar tarafından yapılan bir araştırma sonucunda, dünyadaki ilk şeytan heykeli olduğu bilinen Shigir İdolü’nün yaşı belirlendi.

İlk araştırmalarda, yerel arkeologlar tarafından radyokarbon analizleri ile incelenen heykelin yaşı 8 veya 9 bin olarak hesaplanmıştı, fakat yıllar sonra Rus ve Alman arkeologlar tarafından yeni ve farklı bir iddia gündeme taşındı.

Almanya’daki Göttingen Üniversitesi’nden arkeoloji uzmanı Thomas Terberger: “Bu heykelin saygıdeğer yaşı 11 bin 600 yılı buluyor ve diğer buluşlarımız, bize avcı-toplayıcıların karmaşık ritüeller yaptıklarını ve sanatlarında soyut fikirleri ifade edebildiklerini söyletiyor. Görünüşe göre din ve kültür, daha önce düşünüldüğü gibi çiftçilikle birlikte değil, çok daha önce ortaya çıktı” diye konuştu.

Terberger ile Rus arkeologlar Svetlana Savçenko ve Mihail Jilin’in de yer aldığı ekip zaten 3 yıl önce heykelle ilgili geniş bir araştırma çalışması başlatmıştı.

Ağaçtan kesilerek yapılmış ve üzerinde şeytani kol ve yüz görüntülerinin yer aldığı beş metreyi geçen tek parçalık bir heykel olan Shigir İdolü’nün, önce ormanı ‘tabu’laştıran bir sembol olabileceği düşünülmüş. Sonraları, bu heykelin dini ritüel ya da ata ruhlarına hürmet için yapılmış olabileceği ileri sürülmüştü.

Araştırmacılar, Shigir İdolü’nün kötü ruhların ve onları yöneten orman şeytanının bir tasviri olduğunu düşünüyorlar. Bu düşünceler ışığında varılan ve dinlerin tarihini yeniden araştırmamızı sağlayan bu sonuçlar bir hayli ilginç.

Günümüz tarihini de fazlasıyla etkileyeceğini ve uzak tarihe yön vereceğini düşündüğüm yukarıdaki bilgiler ışığında elde edilen çok önemli bir bilgi daha var. O da Shigir İdolü’nün Göbeklitepe’de ortaya çıkarılan figürler ile büyük benzerlikler göstermesi.

İnşası milattan önce on bin yılına uzanan Göbeklitepe, tarihteki en eski ve en büyük ibadet merkezi olarak biliniyor. Bildiğimiz üzere, Göbeklitepe’yle birlikte Türkiye’nin kuzeyindeki diğer antik yerleşim bölgeleri, günümüzde dünyadaki ilk uygarlık, din ve kültür varlığının da en eski izlerini taşıyor.

Süslü kafatasları ve üç-dört metre yüksekliğindeki insan benzeri sütunlar gibi yerel eserlerin, Rusya’da bulunan bu şeytan heykeli ile neredeyse aynı örüntülerle kaplı olması, aralarında bir bağlantı olduğunu ortaya koyuyor.

Alman araştırmacı Thomas Terberger, dünyanın insan şekilli en eski ahşap heykeli olan Shigir İdolü ile Göbeklitepe’deki insan şekilli T biçimindeki anıt taşların arasındaki bu benzerliğine dikkat çekiyor. Aralarındaki en önemli fark ise Anadolu insanının çiftçilikle uğraştığı düşünülürken, Shigir İdolü’nü yapan kişilerin ancak avcı-toplayıcılar olduğuna kesin gözüyle bakılması.

İlk anıtsal ritüel yapıları olarak nitelendirilen Göbeklitepe’deki bu taş ritüel yapıları ile Shigir’in benzerliği yeni bir tarihi algıyı ve bakış açısını gün yüzüne çıkarmış oluyor.

Açıkçası bu ahşap heykelin, insanlıkla ilgili en eski yapılardan olan Mısır’daki dünyaca ünlü Giza Piramitleri’nden iki kat daha yaşlı oluşu, bizi yeterince hayrete düşürmeye yetiyor da artıyor bile.

2.8 m yüksekliğiyle Dünya’nın en uzun ahşap heykeli olma ünvanını elinde bulunduran bu ahşap eser hakkındaki en yaygın bir diğer inanış da, bulunduğu dönemde bir harita olarak kullanılmış olması. Üzerindeki çizgilerin su yollarını ve dağ yollarını tarif etmek için kullandığına inanılıyor. Bu muazzam eser, yazılı iletişimin en eski biçimi olarak tarih sahnesinde çoktan yerini almış görünüyor.

Günümüzde Shigir İdolü, hayatta kalan tüm parçaları ile Yekaterinburg’daki Sverdlovsk Bölge Müzesi’nde sergileniyor. Umarım bir gün onu ziyaret etme şansına sahip olabiliriz!

Kaynak:1, 2, 3, 4

Tepkiniz nedir?
Emin Değilim
0
Heyecanlı
0
Hüzünlü
0
Mutlu
0
Şaşırtıcı
0
Yorumları Görüntüle (0)

Bir Cevap Bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacaktır.

© 2011 Sanat Karavanı, Tüm Hakları Saklıdır.

Yukarı Kaydır