“Değersizdim, Mahkum Edilmiş, Çiğnenmiştim” Kafka

“Ben olduğum halimle, senin eğitiminin ve kendi itaatkârlığımın bir sonucuyum.”

Değersizleştirilmiş,  yalnız bırakılmış bir çocuğun örselenmiş duygularının anlatımıdır, Kafka’nın Babaya Mektup’u. Kafka’nın babasına yazdığı mektuplar her ne kadar baba-oğul çatışması içerisinde değerlendirilse de; baba figüründeki otorite, toplumsal kurumların kodlarına yüklenen bir eleştiriyi de beraberinde getirir. Belli bir düzenin parçası haline getirilmeye çalışılan birey, kendi kıskacında sıkışırken otorite ve baskının yarattığı yıkımla bir ‘Böcek’e dönüşmekten alamaz kendini…

“Evet, sen temelde iyi kalpli ve yumuşak bir insansın ( birazdan söyleyeceklerim bununla çelişmiyor, ben yalnızca bir çocuğun üzerindeki etkinden söz ediyorum), ama her çocuk o iyiliği buluna kadar arayacak sabır ve korkusuzluğa sahip değildir. Senin yaradılışın nasılsa, bir çocuğa da ancak öyle davranabilirsin, güçle, gürültüyle ve ani öfkelerinle ve bu durumda tüm bunlar sana özellikle uygun görünüyordu üstelik, çünkü beni güçlü, cesur bir delikanlı olarak yetiştirmek istiyordun.”

Kafka’nın babasıyla yaşadığı iletişimsizlik, kabul görülmeme durumu onda ne kadar travmatik bir duruma dönüşse de, babasına karşı beslediği hayranlık duygusu da aynı ölçüde yüksektir. Bir dönem nişanlı kaldığı Felice Baur’e babası ile ilgili çatışmayı anlatırken dahi hayranlığını dile getirir.

“Babama hayran olduğumu, sana daha önce söylemiş miydim? Doğalarımız gereği, onun bana, benim de ona düşman olduğumuzu biliyorsun, ama bunun dışında kişiliğine beslediğim hayranlık da, belki ona duyduğum korku kadar büyüktür.”

Kafka’daki varoluşsal sorunsal bir hiçleşme üzerine kuruludur. Çocukluğunda yaşananlar ondaki bütün süreçlere ayna olsa da babanın getirdiği yabancılaştırma durumu onda bir var olamayışa da işaret eder.

“Senin bana başarısızlığa uğrayacağımı söyleyerek gözdağı verdiğinde, senin fikrine duyduğum saygının derinliği, belki daha ilerideki bir zaman için bile olsa, başarısızlığı kaçınılmaz kılardı. Kendi eylemime duyduğum güveni kaybettim. Sebatsız, kararsızdım. Yaşım ilerledikçe, değersizliğimin kanıtı olarak karşıma çıkarabildiğin örneklerde arttı, giderek belli bir açıdan gerçekten de haklı çıktın.  Bir kez daha, yalnızca senin yüzünden böyle olduğumu iddia etmekten kaçınıyorum. Sen yalnızca olan bir şeyi güçlendirdin, ama aşırı güçlendirdin, çünkü benim karşımda çok güçlüydün ve tüm bu gücünü kullandın.”

Kafka’nın babasıyla yaşadığı içsel savaş asla dışa dönük bir sese dönüşmemiştir. Öyle ki yazdığı mektupları dahi babasına göndermemiştir. Aralarında yaşanan çatışmayı adil olmayan bir savaşa benzeten Kafka; kendisini dışlanmış, ezilmiş, hor görülen bir böceğe dönüştürürken; babasını da kan emen bir böceğe dönüştürür.

“Birbirimizle savaştığımızı kabul ediyorum, ama iki türlü savaş vardır. Bağımsız hasımların güçlerini tarttıkları şövalyece savaş; herkes kendi başınadır, kendi yenilgisini yaşar, kendi zaferini kazanır. Ve bir de yalnızca sokmakla kalmayan, aynı zamanda hayatını sürdürmek için kan emen böceklerin savaşı. Asıl paralı askerler bunlardır ve sen busun.”

Kısacası ‘Babaya Mektup’ta; baba figürünün toplumsal otorite üzerinden ataerkil bir güce nasıl dönüştüğünü ve bu baskılayıcı durumun bir çocuk üzerinden nasıl derin yaralar açtığına tanıklık ederiz.

 “İnsan gerçekten asılırsa ölür ve her şey biter. Ama asılması için yapılan bütün hazırlıkları yaşamak zorunda bırakılır. Ve ancak ilmek yüzünün önünde sallanırken affedildiğini öğrenirse, bütün hayatı boyunca bunun eziyetini çekebilir. Ayrıca senin açıkça gösterdiğin düşüncene göre dayağı hak ettiğim, ama senin bağışlayacağın sonucu bundan ucu ucuna kurtulduğum bu pek çok olay sonucunda yine yalnızca büyük bir suçluluk bilinci birikiyordu. Sana karşı her bakımdan borçluydum… Senin karşında kendime güvenimi kaybettim, onun yerine sınırsız bir suçluluk bilinci geçirdim.”